‘De totale uitgaven aan de zorg zijn in Nederland zo'n honderd miljard euro per jaar, en dat bedrag stijgt al jarenlang. Maar dat betekent niet per definitie dat de zorg onbetaalbaar wordt. De economie groeit namelijk ook’, zegt Marc Pomp, adviseur, onderzoeker en docent met een specialisatie in gezondheidseconomie. ‘Als je de zorgkosten vertaalt naar een percentage van het Bruto Binnenlands Product (BBP), dan zijn de uitgaven relatief constant.’

Hoe komt het dat we in Nederland alsmaar meer geld uitgeven aan de gezondheidszorg? Een deel van de verklaring ligt in demografische ontwikkelingen, zoals de bevolkingstoename en de vergrijzing. Daarnaast zijn er diverse minder voor de hand liggende oorzaken, zegt Pomp. ‘Inflatie is ook een belangrijke factor. De prijzen en lonen in de zorg stijgen sneller dan in andere sectoren. Verder heeft een groeiend aandeel van de kosten te maken met vernieuwende interventies en de kwaliteitsverbeteringen in de ouderen- en gehandicaptenzorg.’

Wat is betaalbare zorg eigenlijk?

Marc Pomp werkte als afdelingshoofd bij het Centraal Planbureau, en is sinds 2008 zelfstandig consultant en onderzoeker. Als docent van de MBA in Healthcare Management deelt hij zijn expertise over het Nederlandse zorgstelsel. ‘Uit internationaal onderzoek is duidelijk dat we een van de beste zorgstelsels ter wereld hebben. Met name als het gaat om de toegankelijkheid van de zorg, scoort Nederland goed in vergelijking met de meeste andere landen. Ook wat betreft betaalbaarheid doen we het niet slecht.’

Deze conclusie roept een interessante vraag op: waar gaat het eigenlijk over als we spreken over de betaalbaarheid van de zorg? ‘In 2024 hebben we gemiddeld per persoon ongeveer 6000 euro uitgegeven aan zorg, via zorgpremies, werkgevers en belastingen. Het is de vraag of je dat betaalbaar vindt. Maar nu we zien dat de totale kosten van ons zorgsysteem - als percentage van het BBP - al ruim tien jaar vrijwel constant zijn, lijkt de betaalbaarheid op macroniveau redelijk onder controle. Het punt is vooral: er wordt heel veel geld besteed aan de zorg, en je wilt goed op de centen letten om te voorkomen dat de uitgaven gaan exploderen.’

Betaalbaarheid versus kwaliteit

Een van de terugkerende issues in de discussie over betaalbaarheid van het zorgstelsel gaat over de kwaliteit van de zorg. ‘Een aanzienlijk deel van de stijgende zorgkosten heeft te maken met veranderingen in de ouderen- en gehandicaptenzorg. In 2017 introduceerde het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) nieuwe normen voor het minimale aantal zorgprofessionals dat in verpleeghuizen per cliënt aanwezig moet zijn. Maar het is de vraag of de extra handen aan het bed de meest efficiënte manier zijn om de kwaliteit te verbeteren. ‘

Een extra complicatie is dat kwaliteit lastig is te meten, vult Pomp aan. ‘Meer geld leidt niet automatisch tot betere zorg. Al sinds de invoering van het zorgstelsel in 2006 pleit de minister van VWS voor transparante kwaliteitsindicatoren. Maar het lukt de sector nog steeds niet om goede metingen te doen. Misschien moeten we zo langzamerhand onder ogen zien dat het niet gaat lukken.’

Snappen hoe het werkt

Waarom is het zo belangrijk voor professionals, managers en bestuurders om zich te verdiepen in de betaalbaarheid van het Nederlandse zorgstelsel? Pomp: ‘Je wilt goed beslagen ten ijs komen in gesprekken met je stakeholders, zoals een Raad van Bestuur en verzekeraar. Het is dan essentieel dat je snapt hoe de zorgmarkt werkt. Hoe lopen de geldstromen? Hoe gaan verzekeraars om met budgetten? Wat zijn de perspectieven van de hoofdrolspelers in het zorgsysteem, zoals de Nederlandse Zorgautoriteit, de Autoriteit Consument & Markt en Zorginstituut Nederland? Als je de standpunten en redeneringen van je gesprekspartners begrijpt, dan kan je beter je eigen positie en argumentatie bepalen.’

Zorg over de zorg

De 2-jarige parttime MBA in Healthcare Management is speciaal ontwikkeld voor ambitieuze professionals, managers en bestuurders in de zorg die zich verder willen ontwikkelen als strategische leiders. De deelnemers aan de MBA zijn werkzaam bij onder meer zorginstellingen, verzekeraars, farmaceutische bedrijven, ngo's, laboratoria en kennisinstituten. In zijn colleges deelt Pomp praktisch toepasbare inzichten om effectief in te spelen op de uitdagingen, mogelijkheden en innovaties in de zorgsector.

Ziet Pomp de toekomst van het Nederlandse zorgstelsel zonnig in? ‘Voor de lange termijn is er reden voor optimisme, want er is veel draagvlak voor onze toegankelijke en betaalbare zorg. De grootste zorgen van experts gaan over de ouderenzorg. Het aantal tachtigplussers neemt toe, en het is twijfelachtig of innovaties - zoals robotisering en Artificial Intelligence - de groeiende zorgvraag voldoende opvangen. Dan komt onvermijdelijk de solidariteitsvraag op tafel. Zijn we bereid om steeds meer te betalen om goede zorg te garanderen voor iedereen? Met actuele kennis over het zorgstelsel doorzie je tijdig de gevolgen van de vele ontwikkelingen. Dan sta je als strategische zorgprofessional stevig in je schoenen. Nu en in de toekomst.’